Koncepcja układu europejskiego

Stworzenie jednorodnej sieci kontynentalnej i opartego o nią układu geodezyjnego dla obszaru Europy ma długą historię.
Pierwsze prace w tym kierunku podjęte były już przed II wojną światową, jednak ze względu na krótki dwudziestoletni okres pokoju oraz kryzys ekonomiczny w latach trzydziestych działania te nie były zbyt intensywne. Po wojnie, w wyniku podziału kontynentu na dwa bloki, integracja osnów krajów europejskich dokonywała się siłą rzeczy w ich obrębie, a ze względu na możliwości obliczeniowe tego okresu swoim zasięgiem obejmowała jedynie podstawowe osnowy poziome (sieć astronomiczno-geodezyjną) i wysokościowe.
Polska, która znalazła się w bloku państw socjalistycznych, uczestniczyła w pracach nad tworzeniem Jednolitej Sieci Astronomiczno - Geodezyjnej (JSAG) oraz Jednolitej Wysokościowej Sieci Niwelacyjnej (JWSN nazywanej w literaturze angielskojęzycznej UPLN - Unified Precise Levelling Network).
Rozwinięciem wyrównań JSAG na kolejne rzędy sieci są poszczególne realizacje układu "1942" (i układów pochodnych jak np. "1965") stosowane w Polsce:

• najwcześniejsza realizacja - układ "1942" rozwiązanie 1957-58. Posługujemy się nim w pracach geodezyjnych do chwili obecnej, gdyż współrzędne katalogowe punktów osnowy państwowej w układzie "1965" wywodzą się od niego,
• ostatnia realizacja układu - układ "1942" rozwiązanie 1983 (określane w skrócie jako JSAG-83). Mimo bardzo wysokiej dokładności nie weszło do zastosowań w cywilnych pracach geodezyjnych.

• elipsoidą Krasowskiego z 1940 roku i punktem przyłożenia Pułkowo w Europie Wschodniej,
• elipsoidą Międzynarodową (Hayford 1924) dla układów European Datum dla obszaru Europy Zachodniej.

Projekt europejskiej sieci EUREF

W czasie trwania General Assembly IUAG - (Vancouver, 1987 rok), utworzono, w ramach Komisji X "Continental Network", podkomisję IAG pod nazwą "Subcommission for the European Reference Frame (EUREF)", która miała koordynować pracę nad nową, jednorodną, trójwymiarową siecią kontynentalną opartą na pomiarach satelitarnych. Już w styczniu 1989 roku przeprowadzono pierwszą kampanię testową (GPS Test Campaign), mającą na celu określenie warunków pomiarów i współpracy odbiorników różnych typów.

Pierwsze pomiary sieci EUREF miały miejsce w dniach 16-28 maja 1989 roku (kampania EUREF-GPS'89) i obejmowały 93 punkty położone w Europie Zachodniej, z czego 22 były punktami odniesienia (reference stations), wyznaczonymi technikami SLR i VLBI. W następnym roku kampania EUREF North-West'90 włączyła obszary Skandynawii, oraz połączyła sieć EUREF z siecią północno-amerykańską.

Pod względem otrzymanych dokładności kampanie te nie spełniły z różnych przyczyn oczekiwań i praktycznie wszystkie kraje uczestniczące w nich powtórzyły pomiary w późniejszym okresie. Natomiast niewątpliwie wypracowano przy ich realizacji pewne standardy postępowania, które obowiązują do chwili obecnej, zarówno przy rozszerzaniu sieci EUREF jak i przy realizacji innych projektów o charakterze międzynarodowym.

Projekt sieci EUREF dla Polski

Zmiany polityczne w naszym kraju po 1989 roku stworzyły możliwość włączenia Polski do jednolitego europejskiego układu odniesienia EUREF.
Na wniosek Głównego Geodety Kraju, dr. Remigiusza Piotrowskiego, powołany został przez Sekcję Sieci Geodezyjnych Komitetu Geodezji PAN, zespół pod przewodnictwem prof. W. Barana, który opracował raport ("O potrzebie i zasadach założenia zintegrowanej podstawowej sieci geodezyjnej w układzie EUREF"). Zaproponowano sieć składającą się z 11 punktów, przy doborze których, poza warunkami geometrycznymi obowiązującymi dla sieci EUREF, uwzględniono również ich przynależność do istniejących lub projektowanych sieci:

• KSD (Krajowej Sieci Dopplerowskiej), założonej w 1986 r.
• JSAG (Jednolitej Sieci Astronomiczno-Geodezyjnej)
• IGS (International GPS for Geodynamics Service)
• sieci BSLP (Baltic Sea Level Project)
• realizowane od szeregu lat krajowe sieci geodynamiczne

Po konsultacjach w środowisku geodezyjnym raport został zaakceptowany jako projekt nowej osnowy EUREF w Polsce, która miałaby stanowić również sieć "zerowego" rzędu realizującą nowy układ odniesienia.
Nowe punkty, ze względu na jawność ich współrzędnych, nie pokrywały się z istniejącą osnową państwową, natomiast uznano za wskazane, tam gdzie było to możliwe, wykonanie stabilizacji nad płytami punktów KSD.
Stabilizację wykonano w postaci postumentu betonowego o wysokości ok. 100 cm nad poziomem gruntu z centrowaniem wymuszonym. Jako przykład stabilizacji punktu, leżącego poza terenem obserwatorium podajemy punkt 0301 ROZEWIE.
Taki sposób stabilizacji jest zalecany dla punktów sieci IGS, do której należy kilka z punktów sieci EUREF-POL, znajdujących się w obserwatoriach astronomiczych (0216 BOROWIEC, 0217 BOROWA GÓRA, 0302 LAMKÓWKO, 0306 JÓZEFOSŁAW i 0310 GRYBÓW).

Międzynarodowa kampania pomiarowa GPS - EUREF-POL'92

W dniach 4-8 lipca 1992 roku przeprowadzona została międzynarodowa kampania pomiarowa EUREF-POL'92, której celem było włączenie Polski do sieci EUREF.
Zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami między głównymi organizatorami kampanii: Institut für Angewandte Geodäsie (IfAG, Frankfurt/M., Niemcy) i Zakładem Geodezji Planetarnej Centrum Badań Kosmicznych PAN, Warszawa (ZGP CBK), obserwacje przeprowadzone zostały na 30 punktach rozmieszczonych na obszarze całej Europy, w tym na 11 w Polsce. Tak duża liczba punktów wynikała z planowanego sposobu opracowania sieci EUREF, polegającego na wyznaczeniu regionalnych orbit w oparciu o znane współrzędne punktów odniesienia, którymi są stacje laserowe (SLR) i VLBI. Podejście takie znane jest pod nazwą "fiducial concept".